Bodemenergie is het gebruik van gratis, hernieuwbare warmte of koude uit de ondiepe ondergrond. Deze energie kan op een duurzame en doeltreffende manier gebruikt worden voor het verwarmen en koelen van gebouwen en biedt forse voordelen op het gebied van comfort, energieverbruik en duurzaamheid. In combinatie met een bodemgekoppelde warmtepomp vormt de techniek een efficiënt en betrouwbaar systeem – mits het goed ontworpen, geïnstalleerd én afgestemd is op de situatie.
“Bodemenergie is allang geen nichetechniek meer,” zegt Meijerink. “Het wordt al sinds de jaren negentig toegepast en is inmiddels uitgegroeid tot een volwassen en betrouwbare techniek. Je kunt direct aan de slag. Het biedt niet alleen een oplossing als warmte- en koudebron (open en gesloten systemen) voor woningen, woonblokken en utiliteit, maar ook als thermische opslag (open systemen).”
Kennis en opleiding als voorwaarde voor kwaliteit
Een bodemenergiesysteem vraagt echter een andere aanpak dan een lucht/water-warmtepomp. Denk aan bronontwerp, afgiftesystemen en temperatuurniveaus. Dat maakt kennis en opleiding essentieel. Professionals die zich verdiepen in bodemenergie, krijgen die kennis in handen om klanten beter te kunnen adviseren – én om hun dienstverlening uit te breiden naar een groeiend deel van de markt.
Branchevereniging Bodemenergie heeft die kennis in huis en verzorgt de erkende opleidingen ‘vakmanschap bodemenergie’. De opleidingen worden gegeven door experts uit de praktijk. Er zijn verschillende opleidingen op verschillende instapniveaus, zoals een algemene basiscursus en vier specialisatiecursussen die ontwerp, engineering, exploitatie en onderhoud van het ondergrondse en bovengrondse deel van open en gesloten bodemenergiesystemen behandelen. Onmisbaar voor de verplichte certificering en een goede voorbereiding op de Cito-examens.
Certificering: duidelijkheid voor klant en installateur
In tegenstelling tot veel andere duurzame technieken is bodemenergie gebonden aan duidelijke kwaliteitsnormen. Er gelden verplichte certificeringen voor ontwerp, realisatie en onderhoud van de systemen. Daardoor ontstaat er niet alleen duidelijkheid over wie bevoegd is om een systeem aan te leggen, maar ook zekerheid voor de klant dat het systeem aan alle eisen voldoet.
Voor installateurs en adviesbureaus die hierop voorsorteren, opent de certificering deuren naar meer of grotere projecten in onder meer nieuwbouw, utiliteit en voor woningcorporaties.
Voordelen voor opdrachtgevers
De voordelen voor professionele opdrachtgevers en gebouw-/woningeigenaren zijn concreet en meetbaar. Denk aan:
- Rendement op elektriciteit 500%: De warmtepomp wordt gevoed met temperaturen uit de ondiepe bodem. Het rendement van deze warmtepompen is daarom hoog. Een warmtepomp met een COP van 5 kan bijvoorbeeld met 1 kW elektrische energie en 4 kW thermische energie uit de bodem, 5 kW thermische energie leveren aan het gebouw.
- Netbewust bouwen: Door het hoge rendement op elektriciteit kan het benodigde aansluitvermogen tot wel een factor tien lager uitvallen. In plaats van (de vaak gekozen) 6 kW is dan nog slechts minder dan 1 kW per woning nodig voor de warmtepomp. Dus all-electric én netbewust bouwen: het kan wél!
- Comfort en esthetiek: een bodemenergiesysteem zorgt niet alleen voor comfortabele warmte in de winter, maar ook voor koeling in de zomer – zonder extra installaties zoals een airco. Het levert ook ruimtebesparing op ten opzichte van andere duurzame technieken, doordat een groot deel van de installatie onder de grond wordt aangelegd. De bronputten kunnen eenvoudig gelijk aan het maaiveld worden afgewerkt.
- Laagste maatschappelijke kosten: In een recente mkba-analyse is bodemenergie met andere warmte- en koudetechnieken vergeleken. Niet alleen de kosten en baten in financiële zin zijn bekeken, maar ook de maatschappelijke effecten zoals leefbaarheid, veiligheid, milieu en gezondheid.Bodemenergie blijkt in álle vier de onderzochte situaties – vier gebouwtypen, zowel nieuwbouw als bestaande bouw –maatschappelijk de meest rendabele keuze.
- Duurzame waarde: een bodemenergiesysteem verhoogt de energieprestatie en de waarde van gebouwen en helpt bij het behalen van BENG-eisen.
Collectief én individueel
Het energiesysteem van de toekomst zal een mix worden van collectieve en individuele oplossingen. Voor één gebouw of woning, maar ook voor grootschalige woning- en renovatiebouw, voor zorginstellingen en kantoren biedt bodemenergie een oplossing die op de lange termijn loont. In de gebouwde omgeving wordt bodemenergie dan ook steeds vaker ingezet als onderdeel van een integrale warmtestrategie.
Meijerink: “Bodemenergie wordt vaak gezien als de beste én meest duurzame ‘bron’ voor individuele warmtepompen. Maar ook in collectieve systemen is bodemenergie een belangrijke bouwsteen: in (mini-)warmtenetten, MT en ZLT-netten en aquathermie-toepassingen, door de mogelijkheid van thermische opslag en de behoefte om de warmte-koudebalans te reguleren.
Niet voor iedereen – en juist daarom interessant
Ook al zijn er legio voordelen: bodemenergie is niet de oplossing voor elk project. Maar zeker in wijken waar er bijvoorbeeld géén warmtenet wordt aangelegd en dus de warmtepomp in beeld komt, biedt het mogelijkheden om installaties nóg efficiënter, stiller en duurzamer te maken. Professionals kunnen in deze gebieden meteen aan de slag. Want wie het systeem begrijpt, kan klanten gericht adviseren én zich onderscheiden in een concurrerende markt.
Dit artikel is gesponsord door Branchevereniging Bodemenergie.
