Leestip: Netbeheerder Tennet benadrukt het belang van warmtesystemen die flexibel kunnen worden gestuurd

Met de toename van het aandeel duurzaam opgewekte energie neemt ook de ongelijktijdigheid tussen vraag en aanbod van elektriciteit toe. Dat geeft fluctuaties, op een net dat bovendien zwaarder wordt belast, onder andere door de elektrificatie van verwarming. Door warmtepompen ‘slim’ te laten reageren op het stroomaanbod, kunnen die fluctuaties worden beperkt. Bij een groot aanbod aan duurzame energie kunnen warmtepompen extra draaien om warmte te bufferen, en op momenten met minder aanbod tijdelijk worden uitgeschakeld. Zo worden zowel pieken als tekorten op het net tegengegaan. Voor eindgebruikers heeft het als bijkomend voordeel dat de energieleverancier ze een vergoeding geeft voor de geleverde flexibiliteit.

Oplossing op langere termijn

Netbeheerders zien deze vorm van flexibilisering als een ontwikkeling die veel hoofdpijn kan voorkomen. Dat is een gedachte die de opstellers van het onlangs gepubliceerde rapport ‘Flexibele inzet warmtepompen voor een duurzaam energiesysteem’ delen, maar niet voor de eerstkomende jaren. Voordat warmtepompen een rol kunnen spelen bij de flexibilisering van het stroomnet, moet een aantal belangrijke zaken zijn doorontwikkeld. De belangrijkste hebben enerzijds te maken met standaardisatie, en anderzijds met transparantie in de kosten die met flexibilisering zijn gemoeid.

Het rapport ‘Flexibele inzet warmtepompen voor een duurzaam energiesysteem’ is opgesteld door consultantbureau Accenture, in opdracht van Flexiblepower Alliance Network (FAN) en TKI Urban Energy. Voor het rapport zijn 17 interviews met experts afgenomen en hebben drie sessies plaatsgevonden met een klankbord waar onder andere Itho Daalderop, Stedin en Vereniging Warmtepompen aan deelnamen.
Het rapport kan op deze webpagina als PDF worden ingezien of gedownload.

Standaardisatie in aansturing

Als over standaardisatie wordt gesproken, wordt de manier bedoeld waarop warmtepompen flexibel kunnen worden aangestuurd. De opstellers van het rapport spreken daarbij over twee ‘routes’. Bij de eerste manier wordt een slim systeem in huis – een HEMS (Home Energy Management Systeem) of slimme thermostaat – ingezet die de warmtepomp aanstuurt en tevens is verbonden een systeem van de energieleverancier (zodat ook op stroomprijs kan worden gestuurd). De tweede mogelijkheid is om de warmtepomp aan een (wederom met de energieleverancier verbonden) aansturingssysteem te koppelen dat door de fabrikant wordt beheerd. In beide gevallen is het wenselijk dat met een protocol wordt gewerkt, zodat de verbinding tussen warmtepomp en aanstuursysteem is gestandaardiseerd.

Kosten van flexibilisering

Met betrekking tot de tweede belemmering – de kosten van netflexibilisering – geven de opstellers van het rapport enerzijds aan dat de meerkosten van het ontsluiten van flexibiliteit relatief laag zijn ten opzichte van de investering in het warmtepompsysteem zelf. Daar staat volgens de auteurs echter tegenover dat de ‘financiële waardeketen van het hele systeem’ complex in elkaar steekt en hoge kosten kent. Zo zijn investeringen gemoeid met de ontwikkeling van software en protocollen, moeten warmtepompen worden voorzien van connectiviteitstechnologie, zijn installateurs geld kwijt aan trainingen rond de nieuwe ‘slimme’ technologie en zijn er kosten verbonden aan de invoering van flexibele stroomtarieven.

Business case ‘lastig rond te rekenen’

De eindconclusie van het rapport luidt dat het op dit moment ‘lastig is om de businesscase voor de inzet van warmtepompen rond te rekenen’. Om dit in de toekomst wel mogelijk te maken, is kostenreductie noodzakelijk. Die kan worden gerealiseerd door de complexiteit van de waardeketen te verminderen en door gestandaardiseerde protocollen te ontwikkelen. Tegelijkertijd moeten warmtepompfabrikanten meer duidelijkheid krijgen over de mogelijke ontwikkelingen rond flexibilisering, zodat ze kunnen investeren in technologie die daarop inspeelt. Volgens de opstellers van het rapport zal de marktwaarde van een flexibel netwerk over 5 tot 10 jaar dusdanig zijn gestegen, dat de flexibele inzet van warmtepompen ok financieel interessant wordt.

Oplossing op langere termijn

Standaardisatie in aansturing

Kosten van flexibilisering

Business case ‘lastig rond te rekenen’

Gerelateerde artikelen over netbeheer in de energietransitie: