Hebben corporaties koudwatervrees voor warmtepompen?

Hebben corporaties koudwatervrees voor warmtepompen?

Voor woningcorporaties staat het verduurzamen van hun woningvoorraad hoog op de agenda. Dat is onder andere een gevolg van de afspraken die hun koepelorganisatie Aedes met het Rijk heeft gemaakt. Desondanks is van grootschalig verduurzamen nog geen sprake. Deels vanwege financiële drempels, maar ook omdat corporaties zekerheid willen hebben over de in te zetten technieken, zoals warmtepompen. Terecht? Diverse corporaties zijn met warmtepompen de experimenteerfase voorbij. Tekst: Ferdinand Pronk

In 2012 sloten de koepel van woningcorporaties Aedes en het ministerie van Binnenlandse Zaken het Energieakkoord. In tien jaar tijd zouden alle 2,4 miljoen corporatiewoningen gemiddeld energielabel B hebben. Een aantal corporaties handhaaft die doelstelling onverkort, maar andere geven aan dat niet te gaan halen. Nul-op-de-meter-woningen zijn nog verder weg. Volgens een recente enquête van Finance Ideas onder ruim driehonderd corporatiesbestuurders en -managers is meer dan de helft van de woningcorporaties bang spijt te krijgen van de benodigde investeringen, temeer omdat ze de huren niet willen laten stijgen. Volgens Aedes vergt het 100 miljard euro om vóór 2050 de 2,1 miljoen corporatie-woningen gasloos en CO2-neutraal te krijgen. Dit naast andere opgaven, zoals nieuwbouw. Het Rijk moet daarom volgens Aedes bijspringen.

Niet gasloos

Bij het verduurzamen kiezen corporaties blijkens de enquête vooral voor het isoleren van woningen en het plaatsen van zonnepanelen. Ze pakken het gasverbruik vooral aan (44 procent) door cv-ketels te vervangen voor varianten die minder gas verbruiken. Van de overige corporaties denkt de helft warmtepompen te gaan installeren en de andere helft om de warmtevraag uit het warmtenet te halen. De corporaties die aan warmtepompen denken, richten zich vooral op hybride warmtepompen: een niet-gasloze oplossing en daarmee een tussenstap op weg naar gasloze woningen.

Ambities

Een steekproef in de jaarverslagen van corporaties laat een positiever beeld zien. Woonbedrijf ieder1 (Deventer en Zutphen) wil dat zijn woningen in 2022 gemiddeld label B hebben en minimaal label D. In 2035 moeten alle woningen energieneutraal zijn. BrabantWonen heeft 2021 als datum om op gemiddeld energielabel B te komen. De woningen moeten in 2050 CO2-neutraal zijn. Bij nieuwbouw zet BrabantWonen in op nul-op-de-meter en gasloos (geen fossiele brandstoffen). Triada gaat bij 2.625 woningen maatregelen treffen, zodat het uiterlijk in 2021 een woningportefeuille heeft met gemiddeld energielabel B.

Praktijkervaringen

Ondertussen doen corporaties ervaring op met warmtepompen. BrabantWonen startte in 2018 referentieproject ‘De Groene Brink’ in Oss. In een bestaand pand zijn vier woningen gerealiseerd met elk een andere installatie, namelijk een lucht/water-warmtepomp, luchtverwarming, een ventilatiewarmtepomp en een bodemwarmtepomp. Het doel is om te ontdekken wat de beste manier is om tot Nul-op-de-meter-woningen te komen. De installaties en energieprestaties worden nauwkeurig gemonitord, net als het gebruikersgedrag en de ervaringen van bewoners. De proef loopt tot september. Woningstichting De Woonplaats uit Enschede doet ervaring op met een nieuw type luchtwarmtepomp, dat tot 60 graden verwarmd. Door die hoge temperatuur kunnen de bestaande radiatoren worden gebruikt.

Andere corporaties zijn de experimenteerfase voorbij. Wonen Limburg installeerde in Melick bij vier woningen een luchtwarmtepomp, een warmteterugwininstallatie en zonnepanelen. Hierdoor komt de energiemeter op nul uit. Dat is gefinancierd met de uitgespaarde energielasten en een kleine huurverhoging. Het project was voor Wonen Limburg een logische stap, nadat een proefproject positief was afgesloten. En woningcorporatie Stadlander in Bergen op Zoom voorzag 41 nieuwbouwwoningen van een standaardinstallatiekast met een luchtwarmtepomp en een boilervat. De woningen voldoen aan de NOM-eisen.

Financiering

De corporaties zetten bij het verduurzamen hulpmiddelen in. Zoals de Regeling Vermindering Verhuurderheffing (RVV Verduurzaming), een vervolg op de STEP-regeling. De RVV is een fiscaal middel om investeringen in het verduurzamen van sociale huurwoningen aantrekkelijker te maken. Vanwege groot succes sluit de regeling overigens op 1 juli 2019. Het is nog niet bekend wanneer er weer een beroep op kan worden gedaan.

Het Klimaatakkoord geeft de mogelijkheid om de duurzaamheidsinvestering door te rekenen in de huur- of de servicekosten (EnergiePrestatieVergoeding). Het bedrag mag maximaal gelijk zijn aan de energielasten die de huurder uitspaart.

Partijen waaronder Aedes hebben de intentie ondertekend om binnen 3 jaar minimaal 100.000 woningen aardgasvrij of aardgasvrij-ready te maken”
Stimuleren

Aedes stimuleert de toepassing van warmtepompen door corporaties. Dat gebeurt onder andere met kennissessies door onafhankelijk deskundigen. Bij die gelegenheid wisselen leden praktijkervaringen uit. “Deze voorlichting is onderdeel van de ‘Startmotor’, uit het Klimaatakkoord”, zegt woordvoerder Marlies Kolthof. “Daarin hebben partijen, waaronder Aedes, de intentie ondertekend om binnen 3 jaar minimaal 100.000 woningen aardgasvrij of aardgasvrij-ready te maken.”

Kolthof: “Dit verloopt via twee sporen. Het eerste is om woningen versneld aan te sluiten op (bestaande) warmtenetten. Daarvoor komen ongeveer 200.000 woningen in aanmerking. Spoor twee bestaat uit het stimuleren van warmtepompen. Deze intentie krijgt vorm binnen de Renovatieversneller, die overigens over meer gaat dan alleen warmtepompen. Ook isolatie-arrangementen en innovatieve verduurzamingsaanpakken zijn speerpunten. Corporaties die niet in de buurt van een bestaand warmtenet zitten, hebben belangstelling voor de warmtepomp. Een van de doelstellingen is om corporaties met elkaar in verbinding te brengen, zodat ze hun inkopen kunnen bundelen. Dat leidt mogelijkerwijs tot een aantrekkelijker prijsniveau en een extra stimulans om woningen te verduurzamen.”

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met ATAG Verwarming Nederland.

Lees meer over

Het parkeerdek van het pand van a.s.r., voorzien 2.160 zonnepanelen (Foto Raphael Drent).

Verzekeraar zet in op slim energiesysteem met bi-directioneel laden

Door elektrische auto's bi-directioneel te laden, worden ze niet alleen van duurzame energie voorzien, maar fungeren ze ook als batterij die stroom...

Installatie XL 2023 staat online  

Installatie XL 2023 staat online

Onze jaarlijkse projectenspecial Installatie XL staat online. Met daarin opgenomen het katern Licht XL. Ook deze keer weer met tal van interessante...

Drie lucht/water-monoblocks van elk 12 kW verwarmen het water in het binnenzwembad.

Vijf warmtepompen gekoppeld aan megabron

Een binnenzwembad als reuzebron voor water/water-warmtepompen voor verwarming van een landhuis. En dan overdag bij hoge buitentemperatuur en gratis...

De drycooler die vanwege het ontbreken van een compressor altijd aan de geluidsnormen voldoet.

Water/water-warmtepomp met drycooler maakt Brink-luchtverwarming...

Om met een Brink-luchtverwarmingssysteem van het gas af te gaan, koos een woningbezitter voor een water/water-warmtepomp met drycooler. De relatief...

De duurzame transformatie van het iconische Kurhaus: lees nu de whitepaper

De duurzame transformatie van het iconische Kurhaus: lees nu de...

Verduurzaming hoeft niet ingewikkeld te zijn. Met de juiste aanpak en de juiste tools kunnen zelfs iconische monumenten zoals het Kurhaus in...

Brink-systeem op gas wijkt voor verticale DX-kanaalverwarmer met lucht/lucht-warmtepomp

Brink-systeem op gas wijkt voor verticale DX-kanaalverwarmer met...

Gepensioneerd ingenieur Jan de Vaan heeft na een lange zoektocht een oplossing gevonden voor het verduurzamen van woningen met luchtverwarming. Met...

Alle opwekkers via één regeling zorgeloos onder controle

Alle opwekkers via één regeling zorgeloos onder controle

Met het regelsysteem evohome van Resideo houdt eetcafé Westgaag de verschillende warmtepompen en afgiftesystemen zorgeloos onder controle.

Foto: MVRDV / Daria Scagliola.

Hoogbouw met wko, op een postzegel

Twee gigantische woontorens van 120 en 100 meter hoog verrezen in 2022 op een postzegel grond midden in het centrum van Den Haag, bijna op het...